Je zuurdesemstarter onderhouden

Een van de meest gestelde vragen die ik krijg is: hoe kun je nou je zuurdesemstarter het beste onderhouden? Daarom geef ik in deze blog antwoord op deze vraag én een aantal handige tips om je zuurdesemstarter lekker actief te krijgen en te houden.

Ik ben gek op het bakken van zuurdesembrood! Een aantal jaren geleden kreeg ik het broodbakvirus te pakken en sindsdien bak ik elke dag een zuurdesembrood. Een essentieel onderdeel voor het maken van zuurdesembrood is natuurlijk een zuurdesemstarter. In deze blog laat ik je zien hoe je jouw zuurdesemstarter kunt onderhouden én waar je op moet letten bij het voeden van je starter.

Wat is een zuurdesemstarter?

Een zuurdesemstarter is een mengsel van meel of bloem en water dat natuurlijk gefermenteerd is door wilde gisten en bacteriën. Dit mengsel gebruik je om brood te bakken zonder het gebruik van bakkersgist. De wilde gisten en bacteriën in de starter zorgen voor een natuurlijk rijsproces in het brood. Een zuurdesemstarter moet je goed onderhouden om ervoor te zorgen dat de gisten en bacteriën in goede conditie blijven en je brood goed kan rijzen.

Het onderhouden van je zuurdesemstarter

Het is belangrijk om je zuurdesemstarter regelmatig aan te vullen met vers water en bloem of meel. Zo blijft hij gezond. Dit noem je ook wel ‘voeden’. Door het toevoegen van bloem of meel en water, voed je namelijk de gisten en bacteriën in jouw starter. Wanneer je jouw starter regelmatig voedt, blijven de gisten en bacteriën actief.

Je kunt ervoor kiezen om je zuurdesemstarter in de ijskast of buiten de ijskast te bewaren. Bak je net zoals ik elke dag, of bijna elke dag, zuurdesembrood? Dan zou ik je starter buiten de ijskast bewaren. Ben je van plan om af en toe een zuurdesembrood te bakken? Dan zou ik je zuurdesemstarter in de ijskast bewaren.

Je starter buiten de ijskast bewaren

Als je regelmatig zuurdesembrood bakt dan kun je jouw zuurdesemstarter heel goed buiten de ijskast bewaren. Bij het onderhouden van een zuurdesemstarter buiten de ijskast zijn er een paar dingen waar je op moet letten:

1. Voed je starter regelmatig: Als je de starter buiten de ijskast bewaart, raad ik je aan om deze regelmatig te voeden. Het liefst elke dag, maar zeker om de dag. De temperatuur heeft namelijk invloed op de snelheid waarmee de gisten en bacteriën in je starter zich vermenigvuldigen.
2. Gebruik biologische bloem of meel: Het is misschien iets duurder, maar biologische bloem of meel bevat meestal meer voedingsstoffen én vind ik vaak lekkerder van smaak. Bovendien is biologische bloem of meel ook ongebleekt. Dit helpt allemaal om je zuurdesemstarter actief én lekker van smaak te krijgen.
3. Gebruik gelijke delen water en bloem of meel: Om ervoor te zorgen dat je zuurdesemstarter gezond blijft, is het belangrijk om de verhoudingen tussen de hoeveelheid water en meel gelijk te houden. Daarom gebruik ik altijd dezelfde hoeveelheid water als meel of bloem bij het voeden van mijn starter. Weeg deze goed af met een weegschaal.
4. Houd de activiteit van je starter in de gaten: Het is belangrijk om af en toe even te checken of je zuurdesemstarter nog lekker actief is. Dit kun je doen door te kijken naar de hoeveelheid luchtbellen in de starter en hoeveel je starter is gerezen. Als je merkt dat je starter niet zo actief is als normaal, kun je hem bijvoorbeeld een keer extra voeden. Of je kunt bij het voeden de verhoudingen iets aan passen, door bijvoorbeeld meer voeding toe te voegen.
5. Bewaar je zuurdesemstarter op kamertemperatuur: De ideale temperatuur voor een zuurdesemstarter ligt tussen de 20 °C en 25 °C. Maar ik heb gemerkt dat hij het bij koudere temperaturen ook prima doet. Zo is het bij mij in de winter thuis vaak rond de 18 °C. Het kan dan alleen wat langer duren voordat je starter na het voeden actief is.
6. Doe je zuurdesemstarter af en toe in een schone pot: Je hoeft je zuurdesemstarter niet elke dag in een schone pot te doen. Maar verwissel eens in de zoveel tijd de pot. Je zult zien dat je starter daarna vaak ook extra actief is.
7. Sluit de pot met je starter erin niet helemaal af: Draai na elke voeding de deksel losjes op je pot. Op die manier kan er nog wel genoeg lucht bij je starter. Dit zorgt ervoor dat de gisten en bacteriën in je starter lekker actief blijven.

Met deze tips en door regelmatig je zuurdesemstarter te voeden en te controleren, kun je ervoor zorgen dat hij gezond blijft en hij echt jaren meegaat! Mijn zuurdesemstarter Brad heb ik al sinds 2019 en bewaar ik vrijwel altijd buiten de ijskast.

Voeden van een zuurdesemstarter buiten de ijskast

Ik voed mijn starter meestal ’s avonds voordat ik ga slapen. Zo is hij de volgende ochtend lekker actief wanneer ik het deeg voor mijn zuurdesembrood ga maken. Een starter heeft meestal zo’n 8 tot 10 uur nodig om lekker actief te worden na het voeden.

Voor het voeden van mijn starter houd ik eigenlijk altijd de 1/3e regel aan: je overgebleven zuurdesemstarter is ⅓ en deze vul je aan met een gelijke hoeveelheid water en bloem of meel. Stel dat je elke dag 100 gram zuurdesemstarter nodig hebt voor je recept. Houd dan altijd 50 gram over in je pot en vul deze aan met 50 gram water en 50 gram bloem of meel.

In een losse kom meng je de bloem of het meel met water. Dit mengsel doe je nu bij de starter in de pot en meng je hier weer goed doorheen. Met een pannenlikker maak je de zijkanten van de pot goed schoon, zodat er zo min mogelijk restjes aan de zijkanten van de pot blijven zitten. Nu draai je de deksel losjes op de pot en zet je hem weg, gewoon ergens op je aanrecht op kamertemperatuur. Als het goed is, is je starter na 8 tot 10 uur actief!

Je starter in de ijskast bewaren

Als je af en toe een zuurdesembrood bakt, is het handiger om je starter in de ijskast te bewaren. Dan is je zuurdesemstarter makkelijker te onderhouden en hoef je hem niet elke dag te voeden. Dit zijn mijn tips wanneer je jouw zuurdesemstarter in de ijskast wilt bewaren:

1. Voed je starter voordat je hem in de ijskast bewaart: Voordat je de starter in de ijskast bewaart, is het belangrijk om hem te voeden. Op die manier hebben de gisten en bacteriën genoeg voedsel om te overleven terwijl ze in een een soort slaap stand gaan. Je kunt de starter dus bijvoorbeeld ook direct na het maken van je starter in de ijskast bewaren.
2. Bewaar je starter in de ijskast wanneer je hem niet gebruikt: Als je de starter niet regelmatig gebruikt, bewaar hem dan in de koelkast. Als ik op vakantie ga en ik geen zuurdesembrood bak, bewaar ik mijn starter bijvoorbeeld ook in de ijskast. Je starter gaat dan namelijk in een soort slaapstand en blijft zo langer houdbaar.
3. Voed je starter wel regelmatig: Als je de starter in de ijskast bewaart, hoef je hem niet elke dag te voeden. Maar ik raad wel aan om hem af en toe te voeden om hem zo gezond en actief te houden.
4. Gebruik biologische bloem of meel: Het is misschien iets duurder, maar biologische bloem of meel bevat meestal meer voedingsstoffen én vind ik vaak lekkerder van smaak. Bovendien is biologische bloem of meel ook ongebleekt. Dit helpt allemaal om je zuurdesemstarter actief én lekker van smaak te krijgen.
5. Gebruik gelijke delen water en bloem of meel: Om ervoor te zorgen dat je zuurdesemstarter gezond blijft, is het belangrijk om de verhoudingen tussen de hoeveelheid water en meel gelijk te houden. Daarom gebruik ik altijd dezelfde hoeveelheid water als meel of bloem bij het voeden van mijn starter. Weeg deze goed af met een weegschaal.
6. Haal je starter uit de ijskast voordat je hem gaat gebruiken: Wanneer je de starter gaat gebruiken, haal hem dan minstens 2 uur voordat je hem nodig hebt uit de ijskast. Zo kan je starter op kamertemperatuur komen voordat je hem gaat voeden en gebruiken. Je hoeft niet je complete starter uit de ijskast te halen. Je kunt ook elke keer dat je brood gaat maken een beetje uit de pot in de ijskast halen en deze voeden.
7. Houd goed in de gaten hoe actief je starter is: Het kan zijn dat je starter minder actief is nadat je hem een tijdje in de ijskast hebt bewaard. Houd dus goed in de gaten of hij nog actief is na het het voeden. Je kunt zien dat je starter actief is wanneer hij verdubbeld in grootte en lekker bubbelt. Als hij wat minder actief is kun je hem nog een keer extra voeden voor voordat je gaat bakken.

Met deze tips kun je jouw zuurdesemstarter onderhouden en blijft hij gezond en actief als je hem in de ijskast bewaart.

Voeden van een zuurdesemstarter in de ijskast

Wanneer je van plan bent om het deeg te gaan maken voor een zuurdesembrood haal je de avond van tevoren wat zuurdesemstarter uit de pot in de ijskast. Dit is 1/3e deel van het mengsel. Deze voed je met gelijke delen water en bloem of meel. Dus als je 75 gram zuurdesemstarter nodig hebt voor je recept, haal je 25 gram starter uit de pot in de ijskast. Deze vul je aan met 25 gram bloem of meel en 25 gram water.

In een losse kom meng je de bloem of het meel met water. Dit mengsel doe je nu bij de starter in de pot en meng je hier weer goed doorheen. Met een pannenlikker maak je de zijkanten van de pot goed schoon, zodat er zo min mogelijk restjes aan de zijkanten van de pot blijven zitten. Nu draai je de deksel losjes op de pot en zet je hem weg, gewoon ergens op het aanrecht op kamertemperatuur. Hier mag je starter in zo’n 8 tot 10 uur lekker actief worden.

Wanneer de pot in je ijskast leeg begint te raken haal je hem helemaal uit de ijskast en voed je hem met gelijke delen water en bloem of meel. Je starter mag dan ook weer in 8 tot 10 uur lekker actief worden. Eventueel herhaal je dit 1 of meerdere keren om hem lekker actief te maken en goed te voeden. Daarna kun je hem weer in de ijskast bewaren. Ik raad je sowieso aan om dit af en toe te doen, ook als je niet bakt. Zo houd je je zuurdesem lekker gezond en actief.

Welke soorten bloem en meel kun je gebruiken?

Om je zuurdesemstarter te onderhouden kun je verschillende soorten bloem en meel gebruiken. Ik gebruik in ieder geval altijd biologische en ongebleekte bloem of meel. Deze bevat meer voedingsstoffen en daarmee kun je de gisten en bacteriën in je starter goed voeden. Je kunt bijvoorbeeld tarwebloem, roggebloem of speltbloem gebruiken.

Voor het maken van een zuurdesemstarter zou ik wel altijd volkoren roggemeel gebruiken. Mijn ervaring is dat je hiermee het makkelijkst een actieve zuurdesemstarter kunt maken. Ik leg je in deze blog stap voor stap uit hoe je dat doet.

---